EP24 - Stoicism 101

รู้จักกับ Stoicism ภายในหนึ่งโพสต์ ปรัชญาเสริมแกร่งจิตวิญญาณและชีวิตให้พร้อมสู้ทุกสถานการณ์ สรุปจาก Mission To The Moon EP.2216

สรุปปรัชญา Stoic 101 สร้างชีวิตที่ดีด้วยตัวเราเอง

Stoicism คือปรัชญากรีกโบราณที่ให้ความสำคัญเรื่องการควบคุมตนเอง และการใช้ชีวิตที่ตั้งอยู่บนความดีงาม “Virtuous Life” ก่อตั้งโดย Zeno of Citium ประมาณ 2,300 ปีที่แล้ว

ก่อนยุคสโตอิก Aristotle เชื่อว่าความหมายของการได้ใช้ชีวิตคือ “Eudaimonia” การได้รู้ ได้ทำ ได้สร้างสิ่งที่ดี เป็นตัวเองเวอร์ชันที่ดีที่สุดที่เราสามารถเป็นได้

หลักคำสอนของ Stoic ได้รับอิทธิพลจาก Aristotle และนักปรัชญากรีกในยุคแรกมาเต็มๆ เป้าหมายสูงสุดของชีวิตคือการใช้ชีวิตที่มีความหมาย Live and Die well

“Stoic Triangle” คือหัวใจของปรัชญา Stoic แบ่งออกเป็นสามด้าน แอดอ่านเรื่องนี้ครั้งแรกจากหนังสือ The Little Book of Stoicism (2019) ของ Jonas Salzberger

1. Live a Virtuous Life - ความดีงามคือเป้าหมายสูงสุดของชีวิต
2. Take Responsibility - รับผิดชอบชีวิตตัวเอง
3. Focus on What We Can Control - แยกให้ออกว่าอะไรที่เราควบคุมได้ และควบคุมไม่ได้

“Cardinal Virtues” สี่เสาหลักแห่งความดีของปรัชญา Stoic คือ Wisdom, Courage, Justice และ Temperance ทุกการตัดสินใจและการกระทำของเราต้องยึดมั่นในสี่คุณธรรมนี้

1. Wisdom ความรู้ ความเข้าใจโลก
2. Courage ความกล้าที่จะทำสิ่งที่ดี
3. Justice ความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น
4. Temperance ควบคุมตนเอง รู้จักพอ

Stoic เชื่อว่าความดีที่แท้จริงเกิดขึ้นจาก Cardinal Virtues ทั้งสี่ข้อพร้อมกัน จะขาดข้อใดข้อหนึ่งไม่ได้ ไม่มีประโยชน์อันใดถ้าเราเก่ง กล้า แต่ไม่รู้จักพอ ยิ่งหนักถ้าเราเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตน ไม่ช่วยเหลือผู้อื่น

“สิ่งนี้ไม่ง่าย” การดำรงไว้ซึ่งความดีทั้งสี่ข้อ ในทุกวินาทีที่เราหายใจ แม้แต่ Stoic Philosophers ที่สอนเรื่องนี้กับเรายังเหนื่อยเลย แต่ “ยิ่งยาก ยิ่งต้องทำ” ยิ่งยาก เรายิ่งต้องฝึกฝน

สิ่งที่เราควบคุมได้ในชีวิตมีแค่สองอย่าง [1] ความคิด และ [2] การกระทำของตนเองเท่านั้น

Stoic เราเชื่อว่าแค่สองอย่างนี้ที่เราควบคุมได้ เพียงพอแล้วที่จะทำให้ชีวิตเรามีความสุข ความสุขเกิดจากปัจจัยภายในไม่ใช่ปัจจัยภายนอก ความสุขอยู่ในมือเราตั้งแต่แรก

“Take Responsibility” ถ้าอยากมีชีวิตที่ดี เข้าถึงความสุข (i.e. Happiness is the highest good) ต้องคิดและลงมือทำ ความสุขเกิดจากการได้รู้ ได้ทำ ได้สร้างสิ่งที่ดีด้วยตัวเอง

“ถ้าเจอเรื่องร้ายๆ แล้วโทษแต่สิ่งอื่น ไม่เคยโทษตัวเอง” Epictetus บอกว่านี่คือสัญญาณว่าเราควรได้รับการศึกษา ต้องเข้าโรงเรียน Stoic แล้ว 555+

วันที่เราสำเร็จการศึกษาคือวันที่เรา “ไม่โทษสิ่งใดเลย แม้แต่ตัวเอง” ถ้าเราทำดีที่สุดแล้ว ไม่มีอะไรที่เราต้องเสียใจ Trust the process ตั้งใจทำในสิ่งที่เราควบคุมได้ ล้ำลึก

หลายคนถามว่ามนุษย์เราควบคุมอารมณ์ได้ไหม? Stoic บอกว่าจริงๆเราควบคุมอารมณ์ไม่ได้ แต่เราควบคุม “ช่องว่าง” เล็กๆก่อนที่จะเกิดอารมณ์โกรธ โมโห อิจฉา และเสียใจได้ถ้าเราใช้ “เหตุผล”

Seneca บอกว่า “Only time can heal what reason cannot” ถ้าเราปล่อยให้อารมณ์เอาชนะเหตุผลของเราได้เมื่อไหร่ ก็ต้องปล่อยให้ “เวลา” เยียวยาทุกอย่างแล้ว

“Rule over Yourself” ถ้าอยากสร้างอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่ ต้องปกครองตนเองให้ดีก่อน เพราะศัตรูที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในชีวิตคือตัวเราเอง ดั่งคำสอน “Ego is The Enemy”

อิสรภาพที่แท้จริงเกิดจากการใช้ชีวิตแบบมี “ข้อจำกัด” อยากมีชีวิตที่ดีต้องใช้ชีวิตอยู่ในกรอบแห่งความดีงาม ยึดมั่นในหลักการของ Stoic Triangle

กรอบที่แอดใช้ ตื่นตีห้า อ่านหนังสือ หาความรู้ แบ่งปัน ทำความดีทุกวัน ชีวิตจะไม่ดีขึ้นได้ยังไง เอาปากกามาวง ยั๊งงง 555+

Stoic ยังเชื่อในคำสอน “Live in Accordance with Nature” ใช้ชีวิตให้สอดคล้องกับธรรมชาติ “Nature” อยากให้มนุษย์ทุกคนเติบโตเป็นตัวเองเวอร์ชันที่ดีที่สุด แต่การจะเป็นสิ่งนั้นได้ก็ไม่ง่าย

เส้นทางแห่งพลังคือเส้นทางแห่งความดี ถ้าเราเดินบนเส้นทางที่ถูกต้อง ไม่มีทางที่ชีวิตเราจะแย่ลงกว่านี้ได้เลย มีแต่จะดีขึ้นเรื่อยๆตามคำสอนของ Stoic, Tao Te Ching และ Buddhism

• Stoic เชื่อใน Virtuous Life
• Tao Te Ching เส้นทางแห่งความดีคือพลังที่แท้จริง
• Buddhism ความดีคือสิ่งที่จิตวิญญาณต้องการ

พ่อแอดหยิบหนังสือของสมเด็จพระสังฆราชให้อ่าน ในบทแรกท่านถามว่า “ถ้าเราหล่อเลี้ยงกายหยาบด้วยปัจจัยสี่ แล้วจิตวิญญาณของเราถูกหล่อเลี้ยงด้วยปัจจัยใด” คำตอบของท่านคือ “ความดีงาม”

ไม่ว่าจะกรีก โรมัน จีน อินเดีย อียิปต์ ต่างกันในแง่ทวีป แต่คำสอนจากทุกที่ยึดมั่นใน “ความดีงาม” เหมือนกัน ขนลู๊กกก 555+

Stoic จะตามหา “Role Model” ที่ดี เพื่อใช้เรื่องราวของคนเหล่านั้นเป็นแรงผลักดันในการใช้ชีวิต เช่น Thomas Alva Edison, Viktor Frankl และ Epictetus เป็นต้น

Resilience - โรงงานของ Edison เกิดอุบัติเหตุระเบิดครั้งใหญ่ในปี 1914 เค้าไม่เสียใจอะไรใดๆ และพูดประโยคในตำนาน “แบบนี้ก็ดีเหมือนกัน ผมจะได้เริ่มต้นใหม่อีกที”

Control - ตอนถูกจับเข้าค่ายกักกัน Viktor Frankl ตกผลึกว่า “เราเปลี่ยนสิ่งต่างๆที่เกิดขึ้นกับเราไม่ได้ แต่เรามีพลังที่จะเปลี่ยนทัศนคติและการตอบสนองต่อเหตุการณ์เหล่านั้นได้”

Freedom - Epictetus หลุดพ้นจากการเป็นทาสเพราะเจ้านายให้โอกาสเค้าได้อ่านและศึกษาปรัชญา เป็นตัวแทนของคำสอน “ความรู้คือพลังที่ปลดปล่อยตัวเรา”

“The Obstacle is The Way” อุปสรรคที่ขวางกั้นเราอยู่ คือเส้นทางที่เราต้องเดินไป Stoic ไม่ได้มองปัญหาเป็นปัญหา แต่เรามองมันเป็นขั้นบันไดสู่ความแข็งแกร่ง

“What Stands in The Way Becomes The Way.” - Marcus Aurelius หนึ่งในนักปราชญ์ Stoic ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดตลอดกาล ส่งต่อความรู้ในสมุดโน้ตส่วนตัวที่เรารู้จักกันในชื่อ “Meditations”

ปัญหาส่วนใหญ่ในชีวิต “แก้ได้” ด้วยการเดินเข้าร้านหนังสือ ตอน Zeno เรือล่ม เสียความมั่งคั่งทั้งหมด พอมาถึงเอเธนส์ แกเดินเข้าร้านหนังสือก่อนเลย เข้าทางธรรม ศึกษาปรัชญา 555+

Jensen Huang ให้สัมภาษณ์ว่าตอน Nvidia เกือบเจ๊ง แกก็เดินเข้าร้านหนังสือ ใช้เงินก้อนสุดท้ายซื้อหนังสือ Computer Graphics ให้ทีมงานอ่านและบอกว่า “นี่คือทางรอดของพวกเรา” แล้วก็รอดจริงๆ 555+

ส่วนตัวแอดคิดว่า The Biggest Problem ในชีวิตพวกเราทุกคนคือ “ความไม่รู้” ปัญหาใหญ่สุดคือเราไม่รู้ว่า “เราไม่รู้อะไร”

Stoic จึงให้ความสำคัญกับ “Wisdom” (Cardinal Virtues) มากๆ ต้องขวนขวายหาความรู้ เป็นนักเรียนตลอดชีวิต แอดเดินเข้าร้านหนังสือตลอด เน้นซื้อไม่เน้นอ่าน Marcus โปรดช่วยแอดด้วยยย ยั๊งงง 555+

“Amor Fati” จงรักในโชคชะตาและ “Memento Mori” ระลึกถึงความตายอยู่เสมอ Marcus Aurelius ถามตนเองเสมอว่า “ถ้าวันนี้เป็นวันสุดท้ายของชีวิต อยากให้ผู้คนจดจำเราอย่างไร”

Seneca บอกว่า “ชีวิต .. ถ้าใช้มันให้ดี ไม่มีคำว่าสั้นเกินไป” แอดสักคำนี้ที่แขนขวา จะได้อ่านมันทุกวัน

ปิดท้ายด้วย Quote ในตำนานของ Epictetus - “Don’t explain your philosophy. Embody it.” ไม่ต้องอธิบายว่าปรัชญาของเราเป็นแบบไหน จงแสดงมันออกมาผ่านการใช้ชีวิต

เหมือนแอดที่นอนน้อยแต่นอนนะ เรียนจนร้องขอชีวิต “Embody it” ไม่ใช่แค่คำพูดตลกๆ แต่ทำจริง ยั๊งงง 555+

ขอบคุณพี่แทป Rawit Hanutsaha มากๆครับที่ให้โอกาสไปออก Podcast นี้ครับ สนุกมากๆ ดีใจที่ได้พูดคุย แลกเปลี่ยนกับพี่แทปคร้าบบบ

ฟัง Podcast ปรัชญา Stoic ตอนนี้แบบเต็มๆได้ที่ Mission to The Moon

ปล. ปรัชญา Stoic คือรากฐานสำคัญของ “Positive Psychology” จิตวิทยาเชิงบวกที่เอาสี่ Cardinal Virtues มาใช้เป็นแก่นของศาสตร์นี้ เพิ่มของใหม่อีกสองตัวคือ Humanity และ Transcendence ของแทร่

PodDash - One Lesson At A Time 💯